Familieplan
Binnen veel familiebedrijven lopen de bedrijfsbelangen voorop, hier lopen dan de familieperikelen en emoties doorheen. In mijn praktijk blijken bepaalde familiaire perikelen samen op te gaan met de bedrijfsbelangen. Bij het praten over de bedrijfsopvolging komen deze perikelen vaak samen.
Ik ben zelf fiscaal jurist en afkomstig uit een ondernemersgezin. De familieperikelen ken ik dus van beide kanten, als u vragen of opmerkingen heeft, stuur mij gerust een e-mail.
Dit zie je terug bij de volgende zaken:
- Moet elk kind werkzaam zijn binnen het bedrijf?
- Moet elk kind evenveel verdienen, ook al zijn de kwaliteiten niet gelijk?
- Wordt er dividend uitgekeerd of blijft het geld in de onderneming?
- Waarom lopen emotionele familiezaken dwars door de bedrijfsbelangen?
- Is overwogen om een externe persoon als directeur te benoemen?
- Is het kind getest op kwaliteiten en kwantiteiten?
Het is belangrijk om emotie / ratio van elkaar gescheiden te houden. De gesprekken moeten open en eerlijk plaatsvinden, hierbij kun je als adviseur een grote dienst bewijzen. De accountant van de onderneming is hiervoor niet de juiste persoon, hij/zij kan immers geen dubbele pet opzetten.
Het opstellen van een familieplan is belangrijk voor alle betrokkenen, het voorkomt onduidelijkheid en zorgt ervoor dat de hele familie eens rustig gaat zitten om over de bedrijfsopvolging te praten.
Het stappenplan voor een familieplan
Het plan wordt schriftelijk opgesteld en ik adviseer meestal om uiteindelijk met dit plan een notaris te bezoeken, hierdoor kunnen - waar nodig - ook volmachten worden opgesteld.
- Stap 1: eerste bespreking met de eigenaar / aandeelhouder van het familiebedrijf, hierbij worden de uitgangspunten en mogelijke pijnpunten besproken.
- Stap 2: bespreking met de direct betrokkenen en inventariseren of er specifieke aandachtspunten zijn.
- Stap 3: doornemen uitgebreide vragenlijst en checklist om bedrijfs- en familieperikelen te inventariseren en te scheiden.
- Stap 4: er wordt gekeken of er nog juridische / fiscale aanpassingen nodig zijn, zoals een aandeelhoudersovereenkomst, testament, samenlevingsovereenkomst, bedrijfsopvolgingsfaciliteit om belasting te besparen, etc.
- Stap 5: de afspraken worden vastgelegd in een intentieovereenkomst, deze wordt door alle betrokken partijen ondertekend. Het is niet direct een juridisch stuk, het is meer een intentie voor moraal en fatsoen. In dit stuk worden ook een conclusie en de aanbevelingen van de adviseur opgenomen. Eventueel kan de notaris ook nog zijn visie geven.
Randomstandigheden en aandachtspunten
- De bespreking niet in de vertrouwde omgeving laten plaatsvinden, wandel door het bos of ga op een aparte vergaderlocatie zitten.
- Zorg voor voortgang binnen het dossier, de maximale doorlooptijd is 3 tot 5 maanden.
- Meestal wordt er binnen families weinig over de bedrijfsopvolging gesproken. Bij mogelijke conflicten is het goed dat de familie zelf ook de tijd heeft en neemt om dit met elkaar te bespreken, als adviseur geef je hiervoor richtlijnen.
Voorbeeld vragen binnen de familie
Uit de praktijk blijkt een aantal vragen van essentieel belang. De antwoorden op deze vragen vormen het vertrekpunt voor het familieplan.
- Hoe lang werkt de huidige directeur nog in de onderneming?
- Mogen partners van familieleden binnen het bedrijf werken, ook als de relatie wordt verbroken?
- Wie heeft de zeggenschap als u zou komen te overlijden?
- Wat is de waarde van het bedrijf en hoe wordt deze betaald door de opvolger?
- Is de opvolger geschikt en zo ja, is dit ooit getoetst door een derde?
- Mogen alle kinderen of familieleden binnen het bedrijf gaan werken?
- Is de bank geïnformeerd over de bedrijfsopvolging?
- Mag er een rekening-courant ontstaan tussen de familie / opvolger en het bedrijf?
- Krijgen kinderen of familieleden die niet binnen de onderneming werken ook aandelen?
- Wat gebeurt er met de belangrijkste bezittingen van het bedrijf, zoals patenten of bedrijfspanden?